Święta Bożego Narodzenia to czas mocno związany z wieloma tradycyjnymi zwyczajami. To właśnie te zwyczaje są jednym z elementów tworzących całą tę niesamowitą atmosferę, jaka panuje w okresie świątecznym w naszych domach. Początkiem świętowania jest uroczysta Wieczerza wigilijna, a bardzo znaną tradycją z nią związaną jest spożywanie dwunastu wigilijnych potraw.
Wiadomo, że każdy region w Polsce i każda rodzina ma swoje własne zwyczaje dotyczące tychże potraw. Najważniejsze jednak, aby na stole znalazły się wszystkie płody ziemi i by domownicy spróbowali wszystkie potrawy wigilijne, co przyniesie im szczęście w nadchodzącym roku.
Poniżej znajdziesz przepisy na najpopularniejsze potrawy wigilijne. Mam nadzieję, że ułatwi to przygotowanie smacznych dań, które znajdą się na twoim świątecznym stole w Wieczór wigilijny.
Wigilijny barszcz z uszkami
Czego potrzebujesz do przygotowania barszczu?
- buraki czerwone – 4 sztuki
- włoszczyzna – 1 pęczek (marchew, korzeń pietruszki, seler, por)
- cebula – 1 sztuka
- pieprz czarny – 10 ziarenek
- ziele angielskie – 2 ziarenka
- listek laurowy
- suszone prawdziwki – 10 dag
- koncentrat barszczu (jego ilość według proporcji podanych na opakowaniu) albo własny zakwas buraczany – przepis znajdziesz poniżej – 0,5l zakwasu na 1,5l wywaru
- sól, cukier, sok z cytryny, czosnek – do smaku.
Jak przygotować barszcz wigilijny?
Umyj i obierz warzywa, a buraki pokrój dodatkowo w cienkie plastry. Wszystko to razem ugotuj w około dwóch litrach wody, dodając oczywiście przyprawy – pieprz, ziele angielskie i liść laurowy. Suszone prawdziwki opłucz i namocz w niewielkiej ilości ciepłej wody (grzybki w plastrach powinny się moczyć co najmniej godzinę, a niekrojone grzybki znacznie dłużej, nawet całą noc). Potem ugotuj grzyby, lecz nie razem z włoszczyzną, a w osobnym garnku, w tej samej wodzie, w której się wcześniej moczyły.
Następnie oba wywary przelej przez sito i połącz, po czym dodaj odpowiednią ilość kupnego koncentratu albo samodzielnie przygotowanego wcześniej zakwasu buraczanego. Odcedzone grzybki wykorzystasz do zrobienia uszek, a z ugotowanych jarzyn możesz przygotować, na przykład, pyszną sałatkę. Natomiast sam barszcz wystarczy teraz tylko podgrzać (uważając, by nie doprowadzić go do wrzenia, gdyż wtedy utraci swój piękny kolor i smak) oraz doprawić solą, cukrem (miodem) i sokiem z cytryny, ewentualnie świeżo przeciśniętym przez praskę ząbkiem czosnku, tak aby uzyskać pożądany smak.
Jak przygotować zakwas buraczany?
Do zrobienia zakwasu buraczanego potrzebować będziesz około 1,5kg czerwonych buraków. Umyj je dokładnie, obierz i pokrój w cienkie plastry, po czym ułóż w szklanym słoju albo w kamiennym czy glinianym garnku. Następnie zalej letnią wodą, tak by przykrywała buraki. Weź kromkę razowego chleba i połóż ją na wierzchu – to przyspieszy proces kiszenia. Naczynie obwiąż gazą i postaw w ciepłym miejscu. Po upływie 4-5 dni usuń ostrożnie powstałą na powierzchni pianę, po czym przelej gotowy już zakwas buraczany do czystych, wyparzonych butelek. Szczelnie je zamknij i przechowuj w chłodnym miejscu (nawet do kilku miesięcy).
Jak zrobić uszka do barszczu?
Najpierw przygotuj farsz. Grzybki, z których wywar użyty został do barszczu, bardzo drobno posiekaj. Na łyżce masła uduś drobniutko pokrojoną cebulę i dodaj do grzybków. Następnie całość dopraw do smaku solą, pieprzem i szczyptą majeranku, po czym dobrze wymieszaj. Jeśli farsz wyszedł rzadki, dodaj łyżkę tartej bułki albo surowe jajko.
Teraz czas na przygotowanie ciasta. Potrzebować będziesz:
- 2 szklanki mąki tortowej
- 1 jajko
- ½ szklanki gorącej wody
- łyżkę oliwy
- odrobinę soli.
Z tych składników zagnieć elastyczne ciasto: najpierw przesiej mąkę na stolnicę, uformuj mały kopiec, na którego czubku zrób zagłębienie. Wbij w nie jajko, posól, po czym zacznij wyrabiać ciasto, dolewając stopniowo wodę i dodając łyżkę oleju. Gotowe ciasto dość cienko rozwałkuj, podsypując wedle potrzeby mąką. Wykrawaj z niego kwadraty 4x4cm lub mniejsze, jeśli wolisz. Pośrodku każdego kwadratu nałóż trochę farszu, po czym składaj je po przekątnej. Zlep bardzo dokładnie brzegi, a potem połącz dwa przeciwległe rogi powstałych trójkątnych pierożków.
Uszka trzeba teraz ugotować w lekko osolonym wrzątku (z dodatkiem łyżki oleju) – 3-5 minut od momentu wypłynięcia. Po tym czasie wyjmij ostrożnie uszka łyżką cedzakową. Podawaj z wigilijnym barszczem.
Wigilijna zupa grzybowa
Czego będziesz potrzebować?
- suszone grzyby – 10 dag
- włoszczyzna – 1 pęczek
- pieprz czarny – kilka ziarenek
- ziele angielskie, liść laurowy
- sól, cukier
- sok z cytryny – 1 łyżka
Jak przygotować wigilijną zupę grzybową?
Umyte grzyby zalej ciepłą, przegotowaną wodą i zostaw na noc. Następnie przełóż je do większego garnka (razem z wodą, w której się moczyły), dodaj umytą, obraną włoszczyznę i gotuj do miękkości. Pamiętaj o dodaniu przypraw – pieprzu, ziela ang. i liścia laurowego. Gotową zupę przelej przez sito i dopraw do smaku solą, odrobiną cukru oraz sokiem z cytryny. Możesz podawać z łazankami, uszkami czy pasztecikami z kapustą i grzybami.
Wigilijny karp smażony
Potrzebne składniki:
- karp – najsmaczniejsza jest niezbyt duża sztuka (ważąca ok. kilograma)
- mąka – 2 łyżki
- jajka – 2 sztuki
- bułka tarta – 3 łyżki
- sól, pieprz
- masło do smażenia
Sposób przygotowania:
Karpia oczyść, dokładnie umyj i pokrój na porcje (na dzwonka). Następnie każdy kawałek posól, popieprz i odstaw na pół godziny. Po tym czasie obtocz każde dzwonko w mące, następnie w rozbełtanym jajku i tartej bułce. Na patelni rozpuść masło i smaż kawałki karpia na złoty kolor, na niezbyt dużym ogniu. To jest najprostszy sposób przygotowania.
Aby jednak karp był jeszcze smaczniejszy, możesz go najpierw namoczyć na noc w mleku i schować do lodówki, a rano, po wyjęciu z mleka i osuszeniu, skropić porządnie sokiem z cytryny i obłożyć pokrojoną na plasterki cebulą. Po kilku godzinach posolić, panierować i usmażyć.
Ryba po grecku
Czego potrzeba do przygotowania ryby po grecku?
- mrożone albo świeże filety rybne, np. z dorsza, mintaja, morszczuka – ok. 60 dag
- marchew – 2 duże sztuki (lub kilka mniejszych)
- pietruszka – 1-2 sztuki
- seler – 1 mała sztuka
- cebula – 2 sztuki
- czosnek – 2 ząbki
- koncentrat pomidorowy – 4 łyżki
- przyprawy – sól, pieprz, majeranek, słodka papryka
- olej do smażenia
Jak przygotować rybę po grecku na Wieczerzę wigilijną?
Filety rybne umyj (rozmroź) i dokładnie osusz papierowym ręcznikiem. Ryby możesz podzielić na mniejsze kawałki, co ułatwi tobie późniejsze smażenie. Następnie każdy kawałek ryby skrop nieco sokiem z cytryny, a po kilku minutach przypraw solą i pieprzem, obtocz w mące i usmaż na rozgrzanym oleju. Pamiętaj o osączeniu usmażonych ryb z nadmiaru tłuszczu na papierowym ręczniku.
Teraz czas na przygotowanie warzyw. Umyj je i obierz. Cebule drobniutko pokrój i zeszklij na rozgrzanym oleju. Marchewki, pietruszkę i seler zetrzyj na tarce o dużych oczkach, a następnie dodaj do cebuli. Chwilę podsmażaj, po czym wlej ok. ½ szklanki wody, posyp wszystko solą, pieprzem, papryką i majerankiem, przykryj pokrywką i duś do czasu, aż wszystkie warzywa będą miękkie. Dodaj koncentrat pomidorowy oraz przeciśnięty przez praskę czosnek. Możesz doprawić delikatnie cukrem i dodać posiekaną drobno natkę pietruszki.
Na półmisku lub w większej salaterce ułóż porcje usmażonej ryby, a na to połóż warzywa. Danie możesz oczywiście udekorować, na przykład cytryną pokrojoną w cienkie plasterki, natką pietruszki albo czarnymi oliwkami. Ryba po grecku to potrawa, którą serwować możesz zarówno na zimno, jak i na ciepło.
Wigilijna kapusta z grzybami
Czego potrzebujesz do przygotowania takiej kapusty?
- kapusta kiszona – 1 kg
- suszone grzyby, najlepiej borowiki – 5 dag
- cebula – 2-3 sztuki
- ziele angielskie – kilka ziarenek
- liść laurowy – 5 listków
- kminek – 2 łyżeczki
- owoce jałowca – 1 łyżeczka
- ewentualnie sól, pieprz, cukier – na końcu, do smaku.
Jak przygotować kapustę z grzybami?
Suszone grzybki opłucz w zimnej wodzie, pokrusz na mniejsze kawałki, po czym zalej gorącą wodą i przykryj. Odstaw na około 15 minut, a następnie grzyby odcedź, lecz nie wylewaj wody. Kiszoną kapustę wypłucz na sitku, aby nie była zbyt kwaśna, i posiekaj. Umieść w garnku i zalej wodą, w której moczyły się grzyby. Wrzuć przyprawy. Dolej trochę wody, tak aby kapusta była przykryta.
Drobno posiekane cebulki oraz grzyby podsmaż na patelni, po czym dodaj do gotującej się kapusty. Należy ją gotować na średnim ogniu (im wolniej, tym lepiej), od czasu do czasu mieszając, aż wyparuje cała woda, a kapusta będzie miękka. Teraz wystarczy tylko doprawić do smaku.
Wigilijne pierogi z kapustą i grzybami
Składniki na ciasto:
- mąka pszenna – ok. 2 szklanki
- olej – 1 łyżka
- jajko – 1 sztuka
- ciepła woda – ok. ½ szklanki
- sól – szczypta
Składniki na farsz:
- kiszona kapusta – ½ kg
- suszone grzyby (podgrzybki albo borowiki) – 5 dag
- cebula – 1 sztuka
- ziele angielskie, liść laurowy
- sól, pieprz
Jak zrobić wigilijne pierogi z kapustą i grzybami?
Najpierw zajmij się przygotowaniem farszu do pierogów. Dzień wcześniej namocz opłukane grzybki na całą noc, zalewając je ciepłą, przegotowaną wodą, a rano ugotuj je do miękkości w wodzie, w której się moczyły. Następnie przecedź, zachowując wodę od gotowania. Ostudzone grzyby bardzo drobno posiekaj.
Kiszoną kapustę opłucz na sitku pod bieżącą wodą, by nie była zbyt kwaśna ani za słona, a potem dość drobno posiekaj. Przełóż do garnka, zalej wywarem grzybowym, dodaj przyprawy (ziele angielskie i liść laurowy) i duś do miękkości. W międzyczasie posiekaj drobno cebulkę, przesmaż na patelni razem z grzybkami i dodaj do kapusty. Wszystko dobrze wymieszaj. Jeśli chcesz urozmaicić smak pierogów, możesz dodać do gotującej się kapusty również trochę pokrojonych suszonych śliwek. Cały płyn powinien z kapusty odparować. Na koniec dopraw całość do smaku pieprzem i solą.
Gdy już farsz masz gotowy, możesz przystąpić do przygotowania ciasta na wigilijne pierogi. Na stolnicę lub do miski przesiej mąkę, uformuj mały kopiec, zrób w nim wgłębienie, w które wbij jajko i wrzuć szczyptę soli. Następnie dolewaj powoli ciepłą wodę, pamiętając o łyżce oleju. Wyrabiaj ciasto, aż stanie się elastyczne i sprężyste. Odstaw na 20-30 minut, włożywszy do woreczka. Potem cienko rozwałkuj na grubość ok. 2mm, podsypując mąką, ile będzie trzeba. Za pomocą szklanki wycinaj kółka. Na każde nakładaj trochę farszu i zlepiaj bardzo dokładnie brzegi.
W dużym garnku zagotuj wodę, posól i dodaj odrobinę oleju, aby pierogi się nie posklejały. Wrzucaj je do wrzątku i gotuj 3-5 minut od momentu wypłynięcia. Delikatnie wyjmuj łyżką cedzakową i układaj na półmisku posmarowanym lekko oliwą. Pierogi możesz przygotować wcześniej, a przed wieczerzą wigilijną po prostu je odsmażyć. Będą jeszcze smaczniejsze.
Bardzo prostym i szybszym sposobem na przygotowanie wigilijnych pierogów jest wykorzystanie gotowego, kupnego ciasta francuskiego. Wystarczy z niego powycinać szklanką kółka, nałożyć na nie przygotowany farsz i ulepić pierogi, a następnie upiec w piekarniku.
Kluski z makiem
Czego potrzebujesz do ich przygotowania?
- mak – 25 dag
- dowolne bakalie – 25 dag (np. orzechy laskowe, włoskie, płatki migdałowe, suszone owoce: morele, figi, śliwki, żurawina, rodzynki, daktyle itp.)
- miód naturalny, płynny – 2-3 łyżki
- masło – 3 łyżki
- paczka makaronu – 500g (np. wstążki, łazanki, kokardki)
- albo makaron domowej roboty.
Jak przygotować wigilijne kluski z makiem?
Mak zalej wrzątkiem i odstaw na noc, po czym odcedź przez gazę i zmiel co najmniej dwukrotnie w maszynce do mięsa, używając najdrobniejszego sitka. Bakalie drobno posiekaj. Masło rozpuść na patelni, dodaj miód, a po chwili rozdrobnione bakalie i wymieszaj. Podgrzewaj jeszcze ok. 2 minuty, cały czas mieszając. Dodaj to wszystko do zmielonego maku. Następnie ugotuj makaron i połącz delikatnie z przygotowaną masą makową.
Kluski z makiem dobrze jest zrobić w dzień poprzedzający wigilię, ponieważ smaki mają szansę dobrze się wzajemnie połączyć. Danie to możesz podawać na zimno albo na ciepło.
Wigilijny kompot z suszonych owoców
Potrzebne składniki:
- suszone owoce (śliwki węgierki, jabłka, gruszki, morele) – ½ kg
- opcjonalnie – rodzynki, suszone: daktyle, żurawina, ananas czy figi
- goździki – kilka sztuk
- laska cynamonu
- anyż – dwie gwiazdki
- miód oraz sok z cytryny i pomarańczy – według upodobań smakowych.
Jak przygotować kompot z suszonych owoców?
Suszone owoce wrzuć do dużego garnka i zalej trzema litrami wody. Zostaw namoczone na noc. Następnego dnia do garnka dorzuć jeszcze goździki, gwiazdki anyżu oraz laskę cynamonu i gotuj na małym ogniu do chwili, aż owoce staną się miękkie (co najmniej godzinę). Wtedy wystarczy kompot doprawić do smaku miodem (ewentualnie cukrem) oraz sokiem z cytryny i pomarańczy. Kompot z suszonych owoców najlepiej przygotować dzień przed Wieczerzą wigilijną i przechować w lodówce – będzie wtedy jeszcze smaczniejszy. Można go podawać na ciepło, ale też na zimno – jak komu bardziej smakuje.