Strona Główna > Święta > Boże Narodzenie

Boże Narodzenie

Święta Bożego Narodzenia, zwane również przez wielu Gwiazdką, to chrześcijańska uroczystość mająca uczcić tajemnicę narodzin Jezusa Chrystusa. Boże Narodzenie obchodzone jest w kościołach zachodnich każdego roku w dniu 25 grudnia (zgodnie z kalendarzem gregoriańskim), natomiast w kościołach wschodnich obchodzi się je według kalendarza juliańskiego, czyli w dniu 7 stycznia. Święta Narodzenia Pańskiego są co roku poprzedzane okresem przygotowania, zwanym Adwentem, który obejmuje cztery niedziele.

Święta Bożego Narodzenia są jednymi z najważniejszych, ale także najstarszych świąt chrześcijańskich. Wiadomo, że już w IV wieku naszej ery obchodzono w kościele tę uroczystość, właśnie dnia 25 grudnia. Wcześniej ten dzień poświęcony był uczczeniu narodzin Mitry, czyli pogańskiego boga Słońca.

Zwyczaje związane z Bożym Narodzeniem

Boże Narodzenie to w Polsce bardzo popularne święto, z którym związane są liczne zwyczaje. 24 grudnia – w dzień poprzedzający obchody dnia Narodzenia Pańskiego – odbywa się Wigilia. Zgodnie z tradycją należy tego dnia powstrzymać się od spożywania mięsa, choć wielu ludzi zachowuje prawdziwy post ścisły, trwający aż do wieczora.

Najważniejszym momentem tego dnia jest Wieczerza wigilijna, czyli bardzo uroczysta kolacja, do której zasiada się, według tradycji, dopiero gdy na niebie pojawi się pierwsza gwiazdka. Ma to upamiętnić Gwiazdę Betlejemską, która prowadziła Trzech Króli do stajenki, gdzie narodził się Jezus.

Wieczerzę rozpoczyna wspólna modlitwa oraz przeczytanie z Ewangelii fragmentu o narodzinach Jezusa. Potem następuje tradycyjne łamanie się opłatkiem i składanie sobie świątecznych życzeń. Wigilijny opłatek to symbol wzajemnego przebaczenia oraz znak pojednania członków rodziny i przyjaciół zasiadających do wspólnego stołu. Opłatek jest również symbolem miłości i dobroci. Przypomina o tym, że należy dzielić się sobą z innymi.

Po złożeniu sobie nawzajem życzeń zasiada się do uroczyście nakrytego stołu. Pod biały obrus wkłada się trochę sianka, na pamiątkę tego, że Jezus został po urodzeniu złożony na sianie. Na stole stawia się zapaloną świecę jako symbol betlejemskiego światła. Według tradycji, przy wigilijnym stole powinno znaleźć się dodatkowe nakrycie przeznaczone dla gościa, jeśli pojawiłby się ktoś niezapowiedziany. Chodzi o to, by żaden człowiek nie był w noc wigilijną samotny ani głodny.

Kolejną tradycją jest stawianie na stole dwunastu wigilijnych potraw. Aby mieć szczęście przez cały następny rok, należy spróbować każdej z nich. Do takich tradycyjnych potraw należą m.in.: barszcz z uszkami, zupa grzybowa, zupa rybna, oczywiście ryby, a zwłaszcza karp (smażony i w galarecie), kapusta z grzybami, kapusta z grochem, pierogi z kapustą, paszteciki z grzybami, ryżowe kotleciki z sosem grzybowym, kasza z suszonymi grzybami, fasola z suszonymi śliwkami, kluski z makiem i miodem, makiełki (makówki), kutia, moczka, kompot z suszonych owoców i inne. Dowiedz się więcej tutaj.

Nieodłącznym zwyczajem wigilijnego wieczoru jest wspólne śpiewanie kolęd. Jest to bardzo piękna tradycja, która wprowadza domowników w szczególny, bożonarodzeniowy nastrój. Polska posiada w swoim dorobku kulturalnym oraz folklorystycznym ponad 500 kolęd i pastorałek, powstałych na przestrzeni kilku wieków, co jest swoistym rekordem w porównaniu z innymi krajami. Współcześni polscy twórcy komponują wciąż nowe kolędy, a wielu artystów wydaje własne kolędowe albumy.

Bardzo powszechnym zwyczajem bożonarodzeniowym jest stawianie w domu choinki – ustrojonego drzewka świerkowego lub jodłowego. Zwyczaj ten wywodzi się jeszcze z czasów pogańskich i jest związany z kultem wiecznie zielonego drzewka. W wielu kulturach było ono traktowane jako symbol życia i odrodzenia. Obecnie tradycja dekorowania iglastego drzewka znana jest niemal na całym świecie. Choinki stawiane są w nie tylko w domach, ale też w kościołach, na placach miast, w sklepach i innych miejscach publicznych.

W domach pod choinką często umieszczane są prezenty, co jest kolejną tradycją związaną z Bożym Narodzeniem. Zwyczaj obdarowywania się prezentami sięga czasów starożytnych i jest pięknym symbolem wzajemnej miłości i przyjaźni. Prezenty gwiazdkowe, które według tradycji przynoszone są przez Gwiazdora lub Świętego Mikołaja, rozpakowuje się po zakończeniu wigilijnej Wieczerzy.

Jedną z najważniejszych bożonarodzeniowych tradycji jest Pasterka – uroczysta Msza św. odprawiana w nocy z 24 na 25 grudnia (zazwyczaj o północy), dla upamiętnienia czuwania i modlitwy pasterzy, którzy udali się do Betlejem, aby pokłonić się nowonarodzonemu Jezusowi.

Jak obchodzi się Boże Narodzenie w innych krajach?

Wigilia na Słowacji to "sztedry den" (szczodry dzień), który jest dniem wolnym od pracy. Wieczerzę wigilijną rozpoczyna się modlitwą oraz skropieniem stołu święconą wodą, po czym spożywa się opłatek z miodem i czosnkiem – na zdrowie i pomyślność. Nie ma zwyczaju dzielenia się tym opłatkiem, za to domownicy dzielą się jabłkami. Ważnym elementem świątecznej tradycji są orzechy – każdy wybiera sobie jeden z nich. Jeśli orzech w środku jest ładny, wróży to zdrowie i powodzenie w nadchodzącym roku. Na wigilijnym stole pojawiają się takie dania jak: pierogi z serem, kapustnica, czyli zupa z kiszonej kapusty z grzybami, karp, ukraińska sałatka z burakami i ziemniakami oraz makowe ciasteczka z twarogiem, tzw. bobalki.

Wigilia w Czechach, podobnie jak w Polsce, obchodzona jest świątecznie i rodzinnie. Na wigilijnych stołach pojawia się najpierw opłatek z miodem, a potem zupa grzybowa, sałatka ziemniaczana oraz karp. Niektóre karpie, zgodnie z czeską tradycją, wrzucane są z powrotem do stawów. Świąteczną potrawą jest także chałka z bakaliami oraz ciasteczka domowego wypieku, zwane "vanoczni cukrovi", których powinno być dwanaście rodzajów – tyle ile miesięcy w roku. Po uroczystej kolacji dzieci otrzymują prezenty od Jezuska. Śpiewane są również kolędy. Warto jeszcze dodać, że w czeskich domach, w kościołach i na rynkach miast stawiane są przepiękne szopki bożonarodzeniowe.

Na Litwie, podobnie jak ma to miejsce w Polsce, istnieje zwyczaj łamania się przy wigilijnym stole opłatkiem. Większość Litwinów urządza tradycyjną Wieczerzę, podczas której na stole pojawia się dwanaście świątecznych potraw. Daniem, którego nie może zabraknąć, są śliżyki, czyli pieczone kulki z ciasta drożdżowego, podawane z mlekiem makowym. Inne potrawy wigilijne to m.in. przyrządzony na różne sposoby karp, śledzie, pierogi z kapustą, grzybami, z makiem. Ważnym elementem świątecznego wieczoru są wróżby, takie jak na przykład wyciąganie źdźbeł siana spod obrusu. Długie, ładne źdźbło zwiastuje długie życie w dostatku, natomiast załamane – wróży niepowodzenie.

W Niemczech w wigilijny wieczór urządza się uroczystą obiadokolację, podczas której pojawiają się na stole tradycyjne dania, takie jak pieczone kiełbaski z kiszoną kapustą, kartoflana sałatka, karp czy pieczeń z gęsi. Kulinarną tradycją związaną ze Świętami jest także ciasto bakaliowe oraz różnego rodzaju ciasteczka w kształcie Mikołajów, choinek czy gwiazdek. Z okazji Świąt Bożego Narodzenia Niemcy dekorują swoje domy, a w mieszkaniach ustawiają choinki oraz drewniane żłobki. Praktykowany jest również zwyczaj śpiewania kolęd, z których najsłynniejsze to "Stille Nacht, Heilige Nacht" oraz "O Tannenbaum".

W Austrii podczas wigilijnego posiłku podaje się albo karpia, albo pieczoną kaczkę, co zależy od regionu. Do świątecznych potraw należy również proste ciasto, pierniki, pieczone migdały i kasztany oraz wino korzenne. Piękną tradycją niektórych austriackich miasteczek jest gromadzenie się mieszkańców na rynku i wspólne śpiewanie kolęd. Najsłynniejsza na świecie kolęda "Cicha noc" powstała właśnie w Austrii, w 1818 roku.

W Wielkiej Brytanii nie obchodzi się Wigilii, początkiem świętowania jest dzień 25 grudnia. Po wysłuchaniu świątecznego orędzia królowej, brytyjskie rodziny gromadzą się przy stole, by spożyć pieczonego, nadziewanego indyka, a na deser skosztować "Christmas Pudding" lub babeczki z bakaliami. Zjedzenie dwunastu takich babeczek zapewnia ponoć szczęście w kolejnym roku. Tradycyjną ozdobą brytyjskiego domu jest jemioła, pod którą, jak nakazuje zwyczaj, należy się pocałować. Z okazji Świąt wysyła się do przyjaciół i rodziny bożonarodzeniowe kartki z życzeniami.

Święta Bożego Narodzenia we Francji, obchodzone tylko przez jeden dzień – 25 grudnia, są najważniejszym rodzinnym świętem w roku. W gronie najbliższych oraz przyjaciół spożywa się uroczysty świąteczny obiad, podczas którego na stole pojawiają się takie potrawy jak pasztet strasburski z gęsiej lub kaczej wątróbki, ostrygi, owoce morza, ryby, indyk lub kogut faszerowany kasztanami czy truflami. Bardzo ważnym elementem Świąt są prezenty, którymi obdarowuje się nie tylko najbliższych i przyjaciół, ale też kolegów z pracy, stróża czy pomoc domową. Dzieci stawiają swoje buty przy kominku, aby Mikołaj napełnił je prezentami.

Wieczerza wigilijna we Włoszech, chociaż uroczysta i spożywana przy choince oraz bożonarodzeniowej szopce, nie jest najważniejszym momentem Świąt. Bardziej uroczyście obchodzi się dzień 25 grudnia, kiedy to Włosi całymi rodzinami zasiadają do świątecznego stołu. Obiad składający się z wielu dań trwa często aż do wieczora, a w jego trakcie rozpakowywane są prezenty. Na włoskich stołach, w zależności od regionu, mogą pojawić się m.in. faszerowane mięsem bądź serem pierożki, czyli tortellini, lasagne, pieczone mięso, różnego rodzaju zupy, a także tradycyjne ciasto z bakaliami, tzw. panettone, oraz maślana babka drożdżowa – pandoro. Warto jeszcze dodać, że to właśnie we Włoszech w 1223 roku powstała, z inicjatywy św. Franciszka z Asyżu, pierwsza na świecie żywa szopka. Stąd budowa szopek w okresie Bożego Narodzenia to głęboko zakorzeniona we włoskiej kulturze tradycja.

W Grecji zazwyczaj nie obchodzi się Wigilii – najważniejszy dzień Świąt to 25 grudnia. Msza z okazji Bożego Narodzenia odprawiana jest wczesnym rankiem. Tradycją jest poranne śpiewanie kolęd przez dzieci, za co nagradzane są słodkościami lub pieniędzmi. W Święta na greckich stołach pojawiają się duże, okrągłe chleby z orzechami, które nazywane są "christopsomo" – chlebem Chrystusa. Inne świąteczne potrawy to m.in. pieczone jagnię lub prosię, indyk z kasztanami i ryżem czy też orzechowe ciasteczka, tzw. melomakarona. Najważniejszym greckim symbolem Świąt nie jest choinka, lecz Bożonarodzeniowy statek, pięknie ozdabiany światełkami.

W Danii do tradycji związanych z Bożym Narodzeniem należy zapalanie w domach, zazwyczaj już 1 grudnia, świecy-kalendarza mającej podziałkę złożoną z 24 kresek. Każdego dnia należy wypalić kawałek świecy tylko do kolejnej kreski, a obowiązkiem dzieci jest zdmuchnięcie świeczki w odpowiednim momencie. O nadchodzących Świętach świadczą ozdobione lampkami i czerwonymi kwiatami okna duńskich domów oraz ustawione przed domami obowiązkowe choinki. Do tradycyjnych świątecznych potraw spożywanych przez Duńczyków w Wigilię należy pieczona kaczka lub gęś, faszerowane jabłkami i suszonymi śliwkami, a także ryż z sosem wiśniowym. W misie z ryżem ukryty jest migdał. Kto go znajdzie, otrzymuje dodatkowy prezent.

Święta Bożego Narodzenia w Finlandii zaczynają się dnia 24 grudnia, który jest najważniejszym ze świątecznych dni. Wcześnie rano odprawiana jest w kościołach uroczysta msza, a w południe w najstarszym fińskim mieście – Turku – ogłaszane jest rozpoczęcie Świątecznego Spokoju, czyli Joulurauha. Wydarzenie to transmitowane jest nawet przez media. Wigilijnym zwyczajem w Finlandii jest odwiedzenie tego dnia sauny, by oczyścić duszę i ciało. Podczas uroczystej kolacji podawane są takie dania jak pieczone prosię, ryby, sałatka śledziowa, a na deser pudding ryżowy z cukrem i cynamonem. Święty Mikołaj, który właśnie w Finlandii ma swoją siedzibę, wyrusza w podróż na swych zaprzężonych w renifery saniach, aby obdarować dzieci prezentami.

Natomiast w Hiszpanii obchody Bożego Narodzenia rozpoczyna 22 grudnia tradycyjna świąteczna loteria. W Wigilię, która nosi nazwę "Nochebuena", czyli Dobra Noc, członkowie rodziny gromadzą się przy świątecznym stole i spożywają, w zależności od regionu, pieczone prosię lub jagnięcinę, indyka albo ryby i owoce morza. Na deser zaś serwowany jest migdałowy "turron", świąteczne ciasteczka – "polvorones", marcepan oraz orzechy. Wielu Hiszpanów udaje się następnie do kościołów, gdzie o północy odprawiana jest "misa del gallo", czyli msza kogucia. Skąd ta nazwa? Według legendy to właśnie kogut jako pierwszy ogłosił światu swym pianiem, że narodził się Jezus.

W Meksyku Święta Bożego Narodzenia obchodzone są w bardzo religijnej atmosferze. Natomiast dziewięć dni poprzedzających święta to czas składania sobie wizyt towarzyskich. Ma to upamiętnić postoje Maryi i Józefa w podróży do Betlejem, gdzie narodził się Jezus. Ludowym zwyczajem związanym z Bożym Narodzeniem jest tzw. piniata – zabawa, która polega na strąceniu kijem specjalnie przygotowanej kuli, wypełnionej słodyczami i zawieszonej u sufitu. Uczestnicy zabawy starają się zebrać jak najwięcej rozsypanych słodkości.

Święta w Stanach Zjednoczonych to przede wszystkim czas obdarowywania się prezentami. Wielu Amerykanów kupuje się je tuż po Święcie Dziękczynienia, przypadającym pod koniec listopada, kiedy to w sklepach trwają wyprzedaże. Często już na początku grudnia stawiane są w domach choinki. Natomiast w Wigilię Amerykanie uczestniczą w nabożeństwach, śpiewając kolędy, jednak kolację wigilijną wielu z nich spożywa w restauracji. 25 grudnia jest dniem wręczania prezentów, które przywiózł poprzedniej nocy Santa Claus, przybywając z bieguna północnego na swych saniach zaprzężonych w renifery. Święta są dla Amerykanów okazją do rodzinnych spotkań. Wielu z nich podróżuje nawet bardzo daleko, aby się zobaczyć z bliskimi.

Kategorie: Związki